Elatmanın Önlenmesi Davası (Müdahalenin Men’i)
Elatmanın önlenmesi davası, Türk Medeni Kanunu’nun 683. maddesinde düzenlenen mülkiyet hakkının korunmasına yönelik başlıca davalardan biridir. Bu dava, malikin mülkiyet hakkına yönelik müdahalelerin engellenmesi ve mevcut hukuka aykırı durumun ortadan kaldırılması amacıyla açılır. Bu konuda hukuki yardıma ihtiyacınız olursa avukat Yusuf İslam Balcı ile iletişime geçebilirsiniz.
Davanın Hukuki Niteliği
Elatmanın önlenmesi davası, ayni bir dava olup, mülkiyet hakkından kaynaklanan ve herkese karşı ileri sürülebilen mutlak bir hakkın korunmasına yönelik açılan bir davadır. Bu dava ile:
- Mevcut bir müdahalenin önlenmesi
- Muhtemel bir müdahalenin engellenmesi
- Haksız elatmanın giderilmesi amaçlanır
Davada Taraflar
Davacı
- Taşınmazın maliki
- Paylı mülkiyette paydaşlar
- Elbirliği mülkiyetinde ortaklar
- Tapu siciline güvenerek mülkiyet hakkını kazanan kişiler
- İntifa hakkı sahipleri
Davalı
- Taşınmaza haksız müdahalede bulunan kişi veya kişiler
- Müdahaleye katılan veya müdahaleyi devam ettiren kişiler
- Taşınmazı işgal edenler
Dava Açma Koşulları
- Davacının mülkiyet hakkına sahip olması
- Davalının haksız bir elatmasının bulunması
- Elatmanın devam ediyor olması veya tekrar edilme tehlikesinin bulunması
- Hukuka uygunluk sebeplerinin bulunmaması
Zamanaşımı ve Hak Düşürücü Süre
Elatmanın önlenmesi davası için kanunda özel bir zamanaşımı süresi öngörülmemiştir. Bu nedenle:
- Dava açma hakkı zamanaşımına tabi değildir
- Mülkiyet hakkı devam ettiği sürece dava açılabilir
- Ancak işgal nedeniyle tazminat talepleri genel zamanaşımı sürelerine tabidir
Yargılama Süreci
Görevli ve Yetkili Mahkeme
- Görevli Mahkeme: Asliye Hukuk Mahkemesi
- Yetkili Mahkeme: Taşınmazın bulunduğu yer mahkemesi
Yargılama Usulü
- Yazılı yargılama usulü uygulanır
- Mahkeme gerektiğinde keşif yapabilir
- Bilirkişi incelemesi yaptırılabilir
- İhtiyati tedbir kararı verilebilir
Elatma Örnekleri ve Türleri
Fiziki Elatma Örnekleri
A. Taşınmaz Üzerinde Yapılan Müdahaleler:
- Taşınmaza bina veya duvar inşa edilmesi
- Bahçe düzenlemesi yapılması
- Ağaç dikilmesi veya mevcut ağaçların kesilmesi
- Çit veya tel örgü çekilmesi
- Taşınmazın bir bölümünün yol olarak kullanılması
B. Geçici Müdahaleler:
- Taşınmaza araç park edilmesi
- Malzeme, eşya veya atık bırakılması
- Taşınmazın depo olarak kullanılması
- Hayvanların otlatılması
Hukuki Elatma Örnekleri
A. Tapu Sicili İle İlgili Müdahaleler:
- Taşınmazın başkası adına tescil edilmesi
- Taşınmaz üzerinde haksız ipotek tesis edilmesi
- Mülkiyet hakkını kısıtlayan şerhlerin konulması
B. İdari Müdahaleler:
- Belediyenin haksız imar uygulamaları
- Kamulaştırmasız el atma
- İdari kararlarla mülkiyet hakkının kısıtlanması
Davanın Şartları ve İspatı
Mülkiyet Hakkının İspatı
A. Tapu Sicili İle İspat:
- Güncel tapu kaydı
- Tapu sicilindeki kayıtların doğruluğu
- Cins tashihi kararları
Elatmanın İspatı
A. Doğrudan Deliller:
- Fotoğraf ve video kayıtları
- Uydu görüntüleri
- Teknik ölçümler
- Bilirkişi raporları
B. Dolaylı Deliller:
- Tanık beyanları
- Tutanaklar
- Yazışmalar
- İdari kayıtlar
Özel Durumlar ve İstisnalar
Komşuluk Hukukundan Kaynaklanan Durumlar
A. Zorunlu Geçit Hakkı:
- Taşınmaza ulaşım için zorunlu geçiş
- Altyapı ve tesisat geçişleri
B. Doğal Hukuki Sınırlamalar:
- Yağmur sularının akışı
- Doğal bitki örtüsünün yayılması
- Kök ve dalların taşması
Komşuluk hukuku kaynaklı elatmanın önlenmesi davaları arabuluculuğa tabidir. Arabulucuk dikkat edilmesi gereken bir detaydır.
Kamu Hukukundan Kaynaklanan İstisnalar
A. Yasal Sınırlamalar:
- İmar mevzuatından kaynaklanan kısıtlamalar
- Çevre koruma düzenlemeleri
- Kültür varlıklarının korunması
B. İdari Tasarruflar:
- Hukuka uygun kamulaştırma işlemleri
- Acele kamulaştırma kararları
- Kamu yararı kararları
Dava Süreci
Dava Öncesi Yapılması Gerekenler
A. Delillerin Toplanması:
- Tapu kayıtlarının temini
- Fotoğraf ve video çekimi
- Tutanak tutulması
- Teknik ölçümlerin yaptırılması
B. İhtarname Gönderilmesi:
- Müdahalenin açıkça belirtilmesi
- Süre verilmesi
- Hukuki sonuçların bildirilmesi
Yargılamanın Başında Dikkate Alınması Gerekenler
A. İhtiyati Tedbir Talepleri:
- Müdahalenin durdurulması
- Mevcut durumun korunması
- Delillerin tespiti
B. Bilirkişi İncelemesi:
- Teknik bilirkişi seçimi
- Hukuki bilirkişi raporu
- Özel uzmanlık gerektiren konular
Kararın İcrası ve Sonuçları
İcra Aşaması
A. Tahliye ve El Atmanın Önlenmesi:
- İcra müdürlüğü aracılığıyla tahliye
- Kolluk kuvvetlerinden yardım alınması
- Masrafların tahsili
B. Eski Hale Getirme:
- Haksız yapıların yıkımı
- Arazinin düzenlenmesi
- Zararların giderilmesi
Tazminat Talepleri
A. Maddi Tazminat:
- Kullanım bedeli
- Değer kaybı
- Yapılan masraflar
- Yoksun kalınan kâr
B. Manevi Tazminat:
- Kişilik haklarına saldırı
- Huzur ve sükûnun bozulması
- Sosyal ve psikolojik zararlar
Sonuç
Elatmanın önlenmesi davası, mülkiyet hakkının korunmasında etkili bir hukuki yoldur. Davanın başarıya ulaşması için müdahalenin niteliğinin doğru tespit edilmesi, delillerin eksiksiz toplanması ve uygun hukuki stratejinin belirlenmesi gerekir. Her somut olayın özelliklerine göre farklı yaklaşımlar belirlenebilir ve farklı hukuki çözümler üretilebilir.
